Ханс Кристијан Андерсен

Ханс Кристијан Андерсен се родил на 2 април 1805 година во местото Оденсе во Данска, како син на сиромашен столар и неписмена мајка. Татко му повеќе ја сакал уметноста отколку занаетот, на синот му читал комедии, бајки и секој слободен миг го користел за на синот да му прави дрвени кукли. Кога татко му умрел, Кристијан имал само 11 години. Неговите дела се преведени на повеќе од 80 јазици и беа инспирација за создавање многу театарски и балетски претстави, филмови, скулптури и слики. Во Данска го сметаат за творец на реалистичната приказна. Во светот го сметаат за крал на бајките. Мачно се пробивал до литературната афирмација. Без редовно школување и без пари, на 14-годишна возраст се упатил за Копенхаген за да посетува актерско училиште со балет и пеење. Иако бил чуден во изгледот и однесувањето, со својот шарм успеал да ги придобие симпатиите од многу богати семејства, а пред сè од семејството Колин. Џонас Колин бил директор на Кралскиот театар и многу му помогнал на Андерсен додека овој работел за него во текот на школувањето. Со помош на својот покровител, Андерсен успеал да ги заврши гимназијата и студиите на универзитетот. Во почетокот пишува проза и поезија. Првото дело, „Пат пеш од Холменски канал до историскиот крај Амагер“ е слабо прифатено, но благодарение на него отпатувал во Германија и Италија. Така почнуваат прочуените патувања на Андерсен на кои ги поминал речиси сите европски земји. Патувал и по Азија и Африка и цело време пишувал. По повод посетата на Велика Британија, бил гост на Чарлс Дикенса, кој за Андерсен не стекнал добро мислење, опишувајќи го како ситничок хипохондрик. Романот „Импровизатор“ од 1835, година, кој го напишал по патувањето низ Италија, осликувајќи ја борбата на младиот писател за афирмација преку богати описи на италијанскиот народен живот, предизвикал воодушевување и веднаш е преведен на неколку странски јазици. Но кога се појавиле неговите бајки, по кои денес е славен, ни публиката ни критиката не обрнале внимание на нив, иако тие се тоа што Андерсен најдобро го напишал и поради што влезе меѓу најпознатите имиња на светската литература. Приказните или бајките на Андерсен во почетокот биле весело прераскажување на тоа што го слушнал во детството, а подоцна и сам ги создавал. Во нив фантастичното, легендарното и митското се спојува со непосредниот, вистински свет. Интересна фантастика од една страна, најмногу под влијание на Хофман, а од друга страна наивност и свежина на народното творештво. Приказните на Андерсен се ширеле се побрзо преку преводи, кои најчесто биле следени со илустрации од тогаш најдобрите мајстори. Иако бајките имале корен во народните приказни, и во верувањата на фолклорот воопшто, во својот израз и промисленост останале оригинални творби на овој писател, кој во своите дела ги оживува предметите и ги пишува своите дела еднакво и за возрасни и за деца. По животот исполнет со богата и плодна литература и патувања, Ханс Кристијан Андерсен умира на 4 август 1875 година во Копенхаген, како почесен професор и почесен граѓанин на Оденс. Во својата автобиографија си го опишува животот како „убава приказна, богата и среќна“ зборувајќи дека не можел да има подобра судбина од таа каква навистина имал.  (С.Спасиќ)

Грдото пајче