МАГДОНОС

 Македонија - ризница на здрава храна

МАГДОНОС

 Маг­до­но­сот (Lat. Petroselinum crispum) е зачин кој ѝ при­паѓа на фами­ли­јата „Apiaceae“. Во зави­сност од тоа во која земја се одгле­дува, некаде го сме­таат за зачин, некаде за тревка, а некаде дури и како зеленчук. Магдоносот е карак­те­ри­сти­чен за меди­те­ран­ска Европа и Африка (Ита­лија, Алжир и Тунис), но денес веќе се одгле­дува секаде во Европа. Него­вото бота­ничко име доаѓа од грч­киот збор за камен. При­чи­ната е што мага­до­но­сот често расте во каме­ните ридови. Тој е зелено дво­го­ди­шно рас­те­ние, кое успева во пре­де­лите со уме­рена клима, додека во пре­де­лите со суптро­пска клима е едно­го­ди­шно рас­те­ние. Во првата година фор­мира розета од листови кои се околу 15 cm долги и полно мали лив­чиња со голе­мина од 1– 3 cm. Посто­јат три посебни видови на маг­до­нос.

Маг­до­нос со свит­кани листови има свеж, чист и крц­кав вкус. Овој вид е дел од нај­ста­рите ком­би­на­ции на зачини, заедно со мај­чина душица и лово­ров лист. Вто­риот тип е ита­ли­јан­ски тип на овој зачин. Ита­ли­јан­скиот маг­до­нос има појак вкус поради пови­соко при­су­ство на ете­рични масла. Тре­тиот тип е карак­те­ри­сти­чен за средна и источна Европа. Има многу поде­бели корења од дру­гите два. Го викаат и хам­бур­шки маг­до­нос и има вкус кој е ком­би­на­ција од целер и магдонос. Поради него­виот вкус и све­жина се употребува во многу јадења. Речиси е неи­зо­ста­вен дел од бројни салати и одлично се ком­би­нира со други зачини како мај­чина душица, мајо­ран и лив­чиња лорбер.  Се кори­сти и како лек, за убла­жу­вање на про­бле­мите со диге­стив­ниот систем, при брон­хи­тис и про­блеми со ури­нар­ниот тракт. Најчесто е соста­вен дел на против-отрови, тоници и анти­рев­ма­тични лекови. Богат е со мине­рали и вита­ми­ните А и Ц, кои го про­чи­сту­ваат орга­ни­змот од отрови. Одли­чен е и како осве­жу­вач на здивот. После шипката и боровинката, во листот од магдоносот има најмногу витамин Ц. Во 100 g има 170 mg витамин Ц. Богат е и со провитамин А, витамини од групата Б, па и Б12 (кој е значаен за стварање на црвените крвни зрнца). Не заостануваат ни минералите па така во 100 g лист од магдонос има 1.630 mg минерали, од кои половина завзема високо вредниот калиум. Застапено е и железото, калциумот, магнезиумот и бакарот. Помага за смирување на нервите, намалување на болки, отстранува надуеност, чистење на крвта, против треска, болести на бубрезите, воспаление на очите, заболување на уринарниот тракт, водени болести, каснувања од разни инсекти и др.
Листовите од магдоносот најдобро е да се конзумираат свежи, затоа што само така ги задржува своите битни својства. Не е препорачливо да се конзервира или да се суши, но може е да се замрзне.